بسم الله الرحمن الرحیم
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى عَلِیِّ بنِ مُوسَى الرِّضَا المُرتَضَی الإِمَامِ التَّقِیِّ النَّقِیِّ وَ حُجَّتِکَ عَلَى مَن فَوقَ الأَرضِ وَ مَن تَحتَ الثَّرَى الصِّدِّیقِ الشَّهِیدِ صَلَاةً کَثِیرَةً نَامِیَةً زَاکِیَةً مُتَوَاصِلَةً مُتَوَاتِرَةً مُتَرَادِفَةً کَأَفضَلِ مَا صَلَّیتَ عَلَى أَحَدٍ مِن أَولِیَائِکَ.
با توکل بر ذات ربوبی و توسل از ائمۀ اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام سال تحصیلی را شروع میکنیم.
فصل فی الستر و الساتر
کلام مرحوم سید:
فصل فی الستر و الساتر اعلم أن الستر قسمان: ستر یلزم فی نفسه، و ستر مخصوص بحالة الصلاة.
فالأوّل: یجب ستر العورتین القبل و الدبر على کلّ مکلّف من الرجل و المرأة عن کلّ أحد من ذکر أو أنثى و لو کان مماثلًا،(الف) محرماً أو غیر محرم و یحرم على کلّ منهما أیضاً النظر إلى عورة الآخر، و لا یستثنی من الحکمین إلا الزوج و الزوجة، و السید و الأمة إذا لم تکن مزوجة و لا محلّلة، بل یجب الستر عن الطفل الممیز خصوصاً المراهق، کما أنّه یحرم النظر إلى عورة الطفل المراهق، بل الأحوط ترک النظر إلى عورة الممیّز، و یجب ستر المرأة تمام بدنها عمن عدا الزوج و المحارم إلا الوجه و الکفین مع عدم التلذذ و الریبة، و أمّا معهما فیجب الستر و یحرم النظر حتى بالنسبة إلى المحارم و بالنسبة إلى الوجه و الکفین.
الف) خنثی هم داخل در حکم مذکور میباشد هر چند در متن صاحب عروه ذکر نشده است.
تقسیم ستر به صلاتی و غیر آن به این جهت است که هم به لحاظ حکم و هم به لحلظ ساتر با هم تفاوت دارند اما اختلاف در حکم به خاطر این است که «ستر فی نفسه» وجوبش نفسی است ولکن ستر صلاتی وجوب نفسی ندارد بلکه وجوبش شرطی است.
از لحاظ ساتر هم با هم تفاوت دارند زیرا ستر فی نفسه با دست یا گِل هم امکان دارد ولی ستر صلاتی اینگونه حاصل نمی شود؛ همچنین از نظر جنس در ستر صلاتی شروطی وجود دارد که در ستر فی نفسه موجود نیست.
مطلب دیگر اینکه همانگونه که تستر بر شخص واجب است نسبت به ناظر محترم هم نظر کردن حرام است.
ادله بر وجوب ستر فی نفسه
- اجماع: این اجماع از ناحیه بزرگانی همچون معتبر، محقق، تحریر علامه، روض الجنان، صاحب جواهر، مرحوم خویی، مرحوم حکیم و... وجود دارد. (کنز العرفان فی فقه القرآن، ج2، ص222)
هر چند با وجود روایات و آیات امکان مدرکی بودن این اجماع میرود و لکن این احتمال مضر نیست. چون ما ادله دیگری نیز برای اثبات این مدعا داریم.
- آیات:
الف) النور،30: قُل لِلمُؤمِنینَ یَغُضُّوا مِن أَبصارِهِم وَ یَحفَظُوا فُرُوجَهُم ذلِکَ أَزکى لَهُم إِنَّ اللَّهَ خَبیرٌ بِما یَصنَعُونَ.
ب) النور،31: وَ قُل لِلمُؤمِناتِ یَغضُضنَ مِن أَبصارِهِنَّ وَ یَحفَظنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا یُبدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنها وَ لیَضرِبنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلى جُیُوبِهِنَّ وَ لا یُبدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَو آبائِهِنَّ أَو آباءِ بُعُولَتِهِنَّ أَو أَبنائِهِنَّ أَو أَبناءِ بُعُولَتِهِنَّ أَو إِخوانِهِنَّ أَو بَنی إِخوانِهِنَّ أَو بَنی أَخَواتِهِنَّ أَو نِسائِهِنَّ أَو ما مَلَکَت أَیمانُهُنَّ أَوِ التَّابِعینَ غَیرِ أُولِی الإِربَةِ مِنَ الرِّجالِ أَوِ الطِّفلِ الَّذینَ لَم یَظهَرُوا عَلى عَوراتِ النِّساءِ وَ لا یَضرِبنَ بِأَرجُلِهِنَّ لِیُعلَمَ ما یُخفینَ مِن زینَتِهِنَّ وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمیعاً أَیُّهَا المُؤمِنُونَ لَعَلَّکُم تُفلِحُون.
کیفیت استدلال: آیه کریمه امر به حفظ فرج کرده است و این امر مناسب است با هر چه که استمتاع و بهرهبرداری در آن وجود دارد و از جمله استمتاعات نگاه کردن است.
حیث دلت على وجوب حفظ الفرج عن کل ما یترقّب منه من الاستلذاذات، إذ الاستلذاذ به قد یکون بلمسه و قد یکون بالنظر إلیه، و قد یکون بغیر ذلک من الوجوه على ما تقتضیه القوة الشهویة و الطبع البشری، و ذلک لأن حفظ الفرج فی تلک الآیات الکریمة غیر مقید بجهة دون جهة. (موسوعة الإمام الخوئی، ج4، ص316)
با کیفیت مذکور استدلال به آیه تمام است.
بعضی استدلال به آیه را بر وجوب تستر کامل نمیدانند مگر این که روایت زیر به آن ضمیمه شود: (مصباح الفقیه، ج2، ص43)
وَ سُئِلَ الصَّادِقُ علیه السلام، عَن قَولِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، قُل لِلمُؤمِنِینَ یَغُضُّوا مِن أَبصارِهِم وَ یَحفَظُوا فُرُوجَهُم ذلِکَ أَزکى لَهُم، فَقَالَ: کُلُّ مَا کَانَ فِی کِتَابِ اللَّهِ تَعَالَى مِن ذِکرِ حِفظِ الفَرجِ فَهُوَ مِنَ الزِّنَا إِلَّا فِی هَذَا المَوضِعِ فَإِنَّهُ لِلحِفظِ مِن أَن یُنظَرَ إِلَیهِ. (من لا یحضره الفقیه، ج1، ص114)
اشکال: با وجود مرسله بودن روایت، نمیتوان به آن استدلال کرد.
آقای خویی می فرمایند با تقریبی که ما کردیم نیازی به این روایت نیست تا مرسله بودن آن مضر باشد.
و معه لا حاجة فی تفسیر الآیة المبارکة إلى مرسلة الصدوق (قدس سره) «سئل الصادق (علیه السلام) عن قول اللّٰه عزّ و جلّ قُل لِلمُؤمِنِینَ یَغُضُّوا مِن أَبصٰارِهِم وَ یَحفَظُوا فُرُوجَهُم ذٰلِکَ أَزکىٰ لَهُم، فقال: کل ما کان فی کتاب اللّٰه من ذکر حفظ الفرج فهو من الزنا إلّا فی هذا الموضع فإنّه للحفظ من أن ینظر إلیه» حتى یرد بإرسالها. (موسوعة الإمام الخوئی، ج4، ص316)
